İbrahim Burak YAŞARGiriş: 26.04.2017 - 23:38Güncelleme:20.08.2019 - 23:36

107004OKUNMA

Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi ve Uygulama Örnekleri

ÖZET

İktisadi hayatın dört temel üretim faktörü; toprak, emek, sermaye ve teşebbüstür. Teşebbüs kavramı, müteşebbislerin kâr elde etmek maksadıyla sağladıkları her türlü organizasyonu kapsar. Bu sebeple müteşebbislerin bir girişiminden ibaret olan ticaret şirketlerinin iktisadi manada en temel kuruluş amacı kâr elde etmektir. 

Çalışmamızda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Kanunları uyarınca ortaklara kâr dağıtımı ve bunun tek düzen hesap planı çerçevesinde muhasebeleştirilmesi irdelenmektedir.

I – Giriş

Kâr; bir işletmede, belirli bir dönemde, dönem sonu öz sermayesinin dönem başı öz sermayeden fazla olan miktarıdır. Kâr, ticari ve mali olmak üzere iki farklı şekilde değerlendirilir. Ticari kâr, işletmenin ticari faaliyeti sonucu elde ettiği gelirlerden, gider ve maliyetlerinin düşülmesi sonucu elde edilen kârdır. Mâli kâr, işletme kârının vergi mevzuatındaki hükümlerin dikkate alınarak hesaplanmasıdır. Mali kâr verginin matrahını oluşturmaktadır. Ticari kâr ile mali kâr arasındaki fark vergi kanunlarında belirtilen matraha dahil olan veya matraha dahil edilemeyecek olan unsurlardır. Vergi mevzuatımızda bir takım giderlerin indirimi kabul edilmemektedir. Bu giderler "kanunen kabul edilmeyen giderler"(KKEG) olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca bir takım gelirler vergi mevzuatımızda yer alan hükümlerle vergiden istisna edilmiştir. Ticari kâra kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve istisna kazançların çıkarılmasıyla mali kâr hesaplanmaktadır. Hesaplanan mali kâr, vergi matrahı olmaktadır.

II- 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Değerlendirme

Şirketlerin temel kuruluş amacı kâr elde etmek, şirket ortaklarınınki de kârdan pay almaktır. Kâr payı; dağıtılmasına karar verilen kârdan, şirket ortakları ile yasal mevzuat uyarınca şirketin dağıtacağı kârdan pay alma hakkı bulunan gerçek ve tüzel kişilere, düşen paya denir. Şirketlerin kâr dağıtım politikaları Türk Ticaret Kanunu, Vergi Kanunları, Ana Sözleşme, Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri ve Genel Kurullarda alınan kararlara göre yürütülür. TTK Madde 507 “Her pay sahibi, kanun ve esas sözleşme hükümlerine göre pay sahiplerine dağıtılması kararlaştırılmış net dönem kârına, payı oranında katılma hakkını haizdir.” Bu hükme istinaden, esas sözleşmede belirtilen imtiyaz hakları ve özel menfaatler ile Sermaye Piyasası Kurulu ilgili mevzuat hükümleri saklıdır. TTK Madde 509 “Kâr payı ancak net dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir”. Bu ifadeye göre dönem net kârı ortaklara dağıtılabilecek kâr olarak esas alınmıştır. Türkiye Muhasebe Standartlarına göre, düzenlenen mali tablolarda dönem net kârı vergi karşılığı ayrıldıktan sonra gösterilir. TTK' nın 508'inci maddesinde, "Yıllık Kâr" bilançoya göre belirlenir, ifadesi kullanılmıştır. Bu düzenleme ile 507. maddede yer alan net dönem kârı ifadesi birlikte değerlendirildiğinde, ortaklara dağıtabilecek kâr dönem net kârıdır. Bu hususlar irdelendiğinde, kâr dağıtımı ve kâr dağıtımına konu olacak matrahın belirlenmesi TTK hükümlerinde belirtilmiş olduğundan söz konusu dağıtıma konu kâr ticari kâr olacaktır.

Kâr payı dağıtımına ilişkin bir takım yasal zorunluluklar mevcuttur. Söz konusu zorunluluk “Yedek Akçe” kavramıyla karşımıza çıkmaktadır. Buna göre ortaklar şirket kârına yönelik sınırsız tasarruf hakkına sahip olmayıp şirket, kârın bir kısmını yedek akçe olarak ayırmak durumundadır. Yedek akçeler ayrılmalarını gerekli kılan kaynaklara göre üçlü bir tasnife tabi olabilir.

Bunlar;
- TTK hükümlerine göre ayrılan yedek akçeler,
- Şirket ana sözleşmesine dayanarak ayrılan yedek akçeler,
- Genel kurul kararıyla ayrılan yedek akçeler

A. TTK Hükümlerine Göre Ayrılan Yedek Akçeler
   a) Kanuni Yedek Akçe
   1. Genel kanuni yedek akçe

MADDE 519- (1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.

(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;

a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,

b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,

c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu, genel kanuni yedek akçeye eklenir.

(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.

(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.

(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.

Maddenin ilk fıkrasında I. tertip kanuni yedek akçenin ayrılması düzenlemiştir. İkinci fıkrasının a ve b bendinde yedek akçe olarak ayrılabilecek diğer hususlara c bendinde ise, kâr dağıtım kararı alınması halinde ortaklara I. temettü ödendikten sonra dağıtılmasını karar verilen kârın yüzde onu tutarında II. tertip yedek akçenin ayrılacağını düzenlemektedir.

   2 - Şirketin iktisap ettiği kendi pay senetleri için ayrılan yedek akçe ve yeniden değerleme fonları

MADDE 520- (1) Şirket, iktisap ettiği kendi payları için iktisap değerlerini karşılayan tutarda yedek akçe ayırır. Bu yedek akçeler, anılan paylar devredildikleri veya yok edildikleri takdirde iktisap değerlerini karşılayan tutarda çözülebilirler.

(2) Yeniden değerleme fonu ile ilgili mevzuat uyarınca pasifte yer alan diğer fonlar, sermayeye dönüştürüldükleri ve yeniden değerlendirilen aktifler amorti edildikleri veya devredildikleri takdirde çözülebilirler.

   b) Şirketin İsteği ile Ayırdığı Yedek Akçe

1. Genel olarak
MADDE 521- (1) Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla bir tutarın ayrılacağı ve yedek akçenin ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini aşabileceği hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir. Esas sözleşme ile başka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme amacıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir.

2. Çalışanlar ve işçiler lehine yardım akçesi

MADDE 522- (1) Esas sözleşmede şirketin yöneticileri, çalışanları ve işçileri için yardım kuruluşları kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya bu amacı taşıyan kamu tüzel kişilerine verilmek üzere yedek akçe ayrılabilir.

(2) Yardım amacına özgülenen yedek akçelerin ve diğer malların şirketten ayrılması suretiyle bir vakıf veya kooperatif kurulması zorunludur. Vakıf senedinde, vakıf malvarlığının şirkete karşı bir alacaktan ibaret olacağı da öngörülebilir.

(3) Şirketin bu amaca özgülediği yedek akçeden başka, yöneticilerden, çalışanlardan ve işçilerden aidat alınmışsa, iş ilişkisinin sonunda, vakıf senedine göre yapılan ayrımdan yararlanamadıkları takdirde çalışanlara ve işçilere hiç değilse ödedikleri tutarlar ödeme tarihinden itibaren kanuni faiziyle birlikte geri verilir.

   B. Şirket Ana Sözleşmesine Dayanarak Ayrılan Yedek Akçeler

Ana sözleşme uyarınca şirketlerde statü yedekleri ayrılması kararlaştırılabilir. Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla bir tutarın ayrılacağı ve yedek akçenin ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini aşabileceği hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir. Esas sözleşme ile başka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme amacıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir. Ticaret Kanunu'nda ana sözleşmeye hüküm konulmak suretiyle, müstahdem ve işçiler için yardım sandıkları veya yardım teşkilatı kurulması ve idamesi amacıyla yedek akçe ayrılabilecektir.

   C. Genel Kurul Kararıyla Ayrılan Yedek Akçeler

Şirketler Genel Kurullarında personele ve yönetim kuruluna temettü dağıtılmasını ve ortaklara ikinci temettünün dağıtılmasını kararlaştırabilir. TTK madde 523 de Genel Kurullara kanun ve esas sözleşmede belirtilenler dışında yedek akçe ayırma serbestisi de vermiştir. (1) Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez.

(2) Genel kurul;

a) Aktiflerin yeniden sağlanabilmesi için gerekliyse,

b) Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve olabildiğince kararlı kâr payı dağıtımı yönünden haklı görülüyorsa,

Kanunda ve esas sözleşmede öngörülenlerden başka yedek akçe ayrılmasına da karar verebilir.

(3) Esas sözleşmede hüküm bulunmasa bile, genel kurul, şirketin işçileri için yardım sandıkları ve diğer yardım örgütleri kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya diğer yardım ve hayır amaçlarına hizmet etmek üzere, bilanço kârından yedek akçe ayırabilir.

III. Vergi Kanunlarında Göre Değerlendirme

İşletmeler tarafından ortaklara dağıtılan kâr vergi kanunlarında “menkul sermaye iradı” olarak tanımlanmaktadır (GVK m.75).  Kâr dağıtımı, vergi doğuran bir olaydır. Kâr dağıtımının vergiyi doğuran bir olay sayılabilmesi için “elde edilme” koşulu aranmaktadır. Ortakların dağıtılan kârı ne zaman elde ettiğinin belirlenmesi vergilendirme dönemi açısından önem arz etmektedir. 191 nolu Gelir Vergisi Tebliğinde bu hususa ilişkin belirtilen ifade şudur : “Genel olarak, kâr payları da dahil menkul sermaye iratlarında "elde etme", gelirin hukuki ve ekonomik tasarruf etme imkanının doğmuş olmasına bağlanmıştır. "Hukuki tasarruf", gelir sahibinin gelir üzerinde talepte bulunma hakkını; "ekonomik tasarruf" ise ödemeyi yapacak olan tarafından, gelirin sahibinin emrine amade kılınmasını ifade eder. Buna göre, bir gelir hukuken talep edilebilir hale geldiği halde, ödemeyi yapacak olanın yükümlülüklerini yerine getirmemek suretiyle gelirin fiilen sahibinin emrine amade kılınmaması halinde, gelir elde edilmiş kabul edilmeyecektir.” Kâr payı dağıtıldığı halde ortağın henüz eline geçmemiş olsa bile hesabında her an ödenmeye hazır olduğu için gelir elde edilmiş sayılacaktır.

GVK’ nın 75.Maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisnadır. (GVK.Md.22/2). Beyanname verme sınırının (GVK.Md.86/1-c 2016 yılı için 30.000,00 TL’dir) hesabında istisna olan tutar dikkate alınmayacak ve hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir. Elde edilen kâr paylarının yarısının 2016 yılı için 30.000,00 TL’lık beyan sınırını aşması durumunda, sadece kâr payının yarısı beyan edilecektir. Ancak, stopaj dağıtılan kâr payının tamamı üzerinden yapılacaktır. Kâr payını elde edenler bu kazançlarını beyan etmek durumunda olurlarsa, beyanname üzerinde stopajın tamamını hesaplanan vergiden mahsup edeceklerdir.

Şirketlerde kâr dağıtımının vergilenmesi 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde düzenlenmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin 6’ncı bendinin (b) alt bendi aşağıdaki gibidir:

i) Tam mükellef kurumlar tarafından, tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75’inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),

ii) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75’inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından %15  (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),

iii) 75’inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze aktarılan tutarı üzerinden %10”

Söz konusu maddeye göre tam mükellef kurumlar tarafından, tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara, dar mükellef gerçek kişilere, Türkiye’de bir işyeri ve daimi temsilcisi aracılığıyla kazanç elde etmeyen dar mükellef kurumlara ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan kâr payları üzerinden,  ödeyen kurum tarafından gelir vergisi stopajı yapılıp, muhtasar beyanname ile beyan edilip, ödenecektir. Kâr paylarının stopaja tabi tutulabilmesi için kâr payının dağıtan kurum tarafından nakden veya hesaben ödenmesi şarttır.  Tam mükellef kurumlarca vergi tevkifatına tabi tutulmayacak kâr dağıtımları;

- Tam mükellef kurumlara,
- Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde eden dar mükellef kurumlara dağıtılan kâr payları üzerinden vergi kesintisi yapılmayacaktır. Diğer taraftan Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 62’nci maddesi ile bir kısım kâr payı dağıtımları vergi tevkifatı kapsamı dışına çıkarılmıştır. 

Bu maddeye göre, kurumlar vergisi mükelleflerinin,

a) 31/12/1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının,

b) (a) bendi kapsamı dışında kalan ve 31/12/2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının,

c) Gelir Vergisi Kanununun geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş kazançlarının dağıtımı halinde kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisi yapılmaması hükme bağlanmıştır.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu madde 30/3 e göre tam mükellef kurumlar tarafından Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde eden dar mükelleflere de tevkifat yapılmayacaktır.

5520 Sayılı kanunun Md.15/2 hükmüne göre kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtım sayılmayacaktır. Ayrıca gerçek kişi ortaklar tarafından kârın sermayeye ilavesi suretiyle elde edilen kâr payları menkul sermaye iradı olarak kabul edilmez (243 Seri No’lu GVK Genel Tebliği). Bedelsiz dağıtılan hisse senetleri üzerinden stopaj yapılmayacaktır.

   D. Kâr Dağıtım Tablosu ve Muhasebe Uygulamaları

Kâr dağıtım tablosu 1 Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde "işletmenin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur" şeklinde tanımlanmıştır. Kâr dağıtım tablosunun amacı, sermaye şirketlerinde dönem kârından, ödenecek vergilerin ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kâr ile temettü tutarının hesaplanmasıdır.

a) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla, yedeklerden yapılan dağıtımı ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.

b) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir.

c) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir.

d) Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir.

 ÖRNEK UYGULAMA
Ödenmiş Sermayesi 50.000,00 TL olan 2 ortaklı bir Limited Şirketin Genel Kurulu kârın tamamını dağıtma kararı almıştır. Buna dair bilgiler ve hesaplar aşağıdadır.

1-) KURUMLAR VERGİSİ’NİN HESAPLANMASI
1- Kurumun 2015 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) = 480.000,00
2- K.K.Edilmeyen Giderler = (+) 4.000,00
3- Geçmiş Yıl Mali Zararı 2014 = (-) 44.000,00*
- Ticari Zarar (-) 60.000,00
- K.K.E.G. (+) 16.000,00
- 2014 Yılı Mali Zararı (-) 44.000,00
4- Mali Kar = 440.000,00
5- Kurumlar Vergisi Matrahı = 440.000,00
6- Hes.Kurumlar Vergisi ( 5x0.20) = 88.000,00

2-) 2015 YILINDA YAPILACAK KAYITLAR

01-_____________________________ 31.12.2015 ___________________________
691- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ (-) 88.000,00
691 01- Kurumlar Vergisi 88.000,00
370- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ 88.000,00
370 01- Kurumlar Vergisi 22.000,00

Dönem kârı Kurumlar Vergisi Karşılığı
02-_____________________________ 31.12.2015 ___________________________
690- DÖN.KARI VEYA ZARARI 480.000,00
691- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ (-) 88.000,00
691 01- Kurumlar Vergisi 88000,00
692- DÖN.NET KARI VEYA ZARARI 392.000,00

Dönem net kârının belirlenmesi
03-_____________________________ 31.12.2015 ___________________________
692- DÖN.NET KARI VEYA ZARARI 392.000,00
590- DÖNEM NET KARI 392.000,00
Dönem net kârının Bilanço’daki asli hesabına devri
__________________________________________________________________

04-_____________________________ 31.12.2015 ___________________________
371- DÖN.KAR.PEŞ.ÖD.VER.VE DİĞ.YÜK (-) 88.000,00
371 01- 2015 Geçici Vergi 88.000,00
193- PEŞ. ÖD.VERGİ VE FON 88.000,00
193 01- 2015 Geçici Vergi 88.000,00

NOT:
1- 2015 yılına ait olup ödenen geçici vergilerin aktarımı.
2- 193’den 371’e cari yıl mali kârından hesaplanan kurumlar vergisi kadar aktarma yapılır.
3- 2015 yılı için ödenen geçici vergi 88.000,00 TL’dir. Bunun 28.000,00 TL’si 2015/4. döneme ait olup 17.02.2016 tarihinde ödenmiştir. Bu durumda 28.000,00 TL’lık kısmın 17.02.2016 tarihinde 371 Hesaba Borç, 193 Hesaba Alacak kaydedilmesi gerekir. Yapılan hesap ve kayıtların anlaşılır olması bakımından örnekte bu durum ihmal edilmiştir.
_____________________________________________________________________

2015 YILI KAYITLARI BİTER.
- 3 -
3-) 2016 YILINDA YAPILACAK KAYITLAR
01-_____________________________ 10.01.2016 ___________________________
590- DÖNEM NET KARI 392.000,00
570- GEÇMİŞ YIL. KARLARI 392.000,00
2015 YILI Bilanço’sunda görülen 590 Hesap 570’e devreder
____________________________________________________________________

02-_____________________________ 25.04.2016 ___________________________
370- DÖN. KARI VERGİ VE DİĞ. Y.Y.KARŞ 88.000,00
370 01- Kurumlar Vergisi 88.000,00
371- DÖN. KAR. PEŞ. ÖD.VER.VE DİĞ.YÜK (-) 88.000,00
371 01- 2015 Geçici Vergi 88.000,00
2015 yılı yıllık beyan neticesi kurumlar vergisi tahakkuk fişi ile yapılacak kayıt.


4- I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE’NİN HESAPLANMASI

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın öncelikle ilk aşamada kârdan I.Tertip Yasal Yedek Akçe ayrılır (TTK.Md.523/1, 608/1).
- Kurumun 2015 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) = 480.000,00
- Geçmiş Yıl Ticari Zararı (2014) = (-) 60.000,00
- Kalan = 420.000,00
- I.Tertip Yas.Yedek Akçe(TTK.Md.519/1) = 10.000,00* 420.000,00 x % 5 (nispeti)
- *Ödenmiş Sermayenin 1/5’ini aşamaz

5- I. TERTİP TEMETTÜ’NÜN HESAPLANMASI
I.Tertip Temettü için sonuç bölümüne bakınız.
- Ödenmiş Sermaye = 50.000,00
- Nispeti = % 5
- I. Tertip Temettü = 2.500
50.000,00 x % 5

6- II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE’NİN HESAPLANMASI
Kârın dağıtılmasına karar verildiğinde hesaplanır.
- Kurumun 2015 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) = 480.000,00
- Kurumlar Vergisi = (-) 88.000,00
- Net Dönem Kârı = 392.000,00
- Geçmiş Yıl Ticari Zararı (2014) = (-) 60.000,00
- I.Tertip Yas.Yed.Akçe = (-) 10.000,00
- Dağıtılabilir Net Dönem Kârı = 322.000,00
- I.Tertip Temettü = (-) 2.500,00
- Kalan = 319.500,00
- II. Tertip Yas.Yed.Akçe (TTK.Md.519-2-c) = 31.950,00
319.500 x % 10


7- II. TERTİP TEMETTÜ’NÜN HESAPLANMASI
Kârın dağıtılmasına karar verildiğinde hesaplanır.
- II.Ter.Yas.Yed.Akçe Hes.Kalan Rakam = 319.500,00
- II.Tertip Yas.Yed.Akçe = (-)31.950,00-
- II.Tertip Temettü = 287.550,00

8- GENEL KURUL KARARINA GÖRE YAPILACAK KAYITLAR
01-_________________________ 2016 GENEL K.K. __________________________
570- GEÇMİŞ YIL KARLARI 392.000,00
331- ORTAKLARA BORÇLAR 290.050,00
- I. Tertip Temettü 2.500,00
- II. Tertip Temettü 287.550,00
331 01- Ortak (A)/2 = 145.025,00
331 02- Ortak (B)/2 = 145.025,00
540- YASAL YEDEKLER 41.950,00
540 01- I.T.Yasal Yedek. 10.000,00
540 02- II.T.Yasal Yedek 31,950,00
580- GEÇMİŞ YIL ZARAR (-) 60.000,00
_____________________________________________________________________
Kurumlar vergisinin hesaplanması ile ilgili bölümde belirtildiği gibi geçmiş yıl ticari zararı 60.000,00 TL’dır. Ancak bu zararın 16.000,00 TL’sı K.K.E.G.’lerin düşülmesinden kaynaklanmıştır. (-) 60.000,00 TL’ye (+) 16.000,00 TL ilave edildiğinde mali zarar (-) 44.000,00 TL olmaktadır.

02-_________________________ KÂR DAĞITIM TARİHİ (2016) ________________
331- ORTAKLARA BORÇLAR 290.050,00
331 01- Ortak (A)/2 = 145.025,00
331 02- Ortak (B)/2 = 145.025,00
360- ÖD. VERGİ VE FONLAR 43.507,50
360 01 Temettü Stopajları
360 01 01 Ortak (A) 145.025,00 x 0.15 = 21.753,75
360 01 02 Ortak (B) 145.025,00 x 0.15 = 21.753,75
102- BANKALAR 246.542,50
___________________________________________________________________________

KVK’nun 15/2.Maddesi ve 2009/14594 Sayılı BKK ile stopaj oranı % 15’dir. Kâr dağıtımı ile ilgili olarak ayrı bir muhtasar beyanname verilmez. Stopaj, kâr dağıtım tarihini takip eden ayın 23. gününe kadar beyan edilecek olan normal muhtasar beyanname içerisinde beyan edilecektir (KVK.Md.15/5, GVK.Md.98-99).

Ortakların hissesine düşen kâr paylarının menkul sermaye iradı olarak beyan durumunu irdelersek;

Her bir ortağın hissesine düşen brüt kâr payı 145.025,00 TL dir. Yarısı olan tutar 72.512,50 TL 2015 yılı için 29.000,00 TL sınırını aştığından 25.03.2016 tarihine kadar beyanı gerekir. Kâr payı üzerinden kurum tarafından 145.025,00 x 0.15 = 21.753,75 TL tevkifat yapılmıştır. GVK Md. 22/2 ye göre yarısı istisna olan kâr payının beyanı şu şekilde olacaktır:

Beyan (Brüt) 72.512,50 TL
Hesaplanan GV. 10.876,87 TL
Kesilen Stopaj 21.753,75 TL
Ödenecek GV. Yok
İade Edilecek GV 10.876,88 TL

Sonuç
Kar dağıtımı, kapsamı ve hudutları teknik olarak Türk Ticaret Kanunu’nda açıklanmıştır. 6102 sayılı TTK Md. 507 ila Md. 511 arası kanun, Anonim şirketlerde kâr payı kavramına değinmiş ve Md. 519-520-521-522-523 de şirketin kanuni zorunluluk olarak ayırması gereken ve esas sözleşme yahut genel kurul kararıyla isteğe göre ayırabileceği yedek akçelere, kâr payı ile yedek akçeler arasındaki ilişkiye dair hüküm belirtmiştir. Anonim şirketler için belirtilen bu hükümler mezkur kanunun 610 numaralı maddesinde belirtildiği üzere limited şirketler içinde ortak hüküm olarak kabul edilmiştir. Yedek akçe ve kâr payı ilişkisi anonim ve limited şirketler için ortak kabul edilmiş olsa da kâr dağıtımına ilişkin farklılıklar arz eden durumların olduğu görüş olarak belirtilmektedir. TTK Md. 608 de limited şirketler için ayrı uygulanmak üzere kâr payı ve yedek akçelere ilişkin hüküm konulmuştur. Bu özel hükümle limited şirketlerdeki kâr payı ve yedek akçelere ilişkin durum Md. 610 dan ayrışmaktadır. Buna göre I. Tertip yedek akçenin ayrılması için limited şirketlerde genel kurul kararı gerekmektedir. Anonim şirketler açısından baktığımızda, madde 519/2-c “Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu” hükmünde ikinci temettü dağıtımına ilişkin karar alınmış olması halinde birinci temettünün ödenmesine müteakip kalan tutarın yüzde onu kadar ikinci yedek akçenin ayrılması gerektiği belirtilmiştir. Birinci temettünün dağıtımı her halükarda gerçekleşmiş olması gerekirken ikinci temettü için genel kurul kararı gerektiği anlaşılmaktadır. Bu görüşümüzü destekleyen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Anonim Şirketler için yayınladığı esas sözleşme örneğinde “Kârın Tespiti ve Dağıtımı” bölümündeki ibare şu şekildedir : “ Madde 13- Şirketin net dönem kârı yapılmış her çeşit masrafların çıkarılmasından sonra kalan miktardır. Net dönem kârından her yıl %5 genel kanuni yedek akçe ayrılır; kalan miktarın %5’i pay sahiplerine kâr payı olarak dağıtılır….” Maddenin devamında kârın fazlasının dağıtımı istendiği taktirde genel kurul kararının esas alınacağı belirtilmektedir. Buna ilişkin tespitimiz, Anonim Şirketlerin dönem net kârlarından TTK hükümlerince I. Temettü dağıtması zorunluluktur. KVK Md.15 ve Md. 30 hükümlerine göre beyanname verme yükümlülüğü olmayanlar ile tam/dar mükellef gerçek kişilere dağıtılan kâr payları, kazancın istisna olup olmadığına bakılmaksızın, kârın dağıtılma aşamasında yalnızca dağıtılan kısmına, KVK Genel Tebliği ve vergi kanunlarının ilgili hükümlerinde belirtilen nispetlerde vergi kesintisi yapılır.