İhracat bedellerinin yurda getirilmesine yönelik ülkelerde değişiklik yapıldı
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “02.02.2024 tarih 2845126 Sayılı Yazısı” ile; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından ihracat bedellerinin yurda getirilmesi uygulamasının usul ve esaslarının belirlendiği, 16.01.2020 tarihli “İhracat Genelgesi’nin; İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesinde İstisna Tanınan Ülkeler (Ek-2) ve İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesinde Gümrük Beyannamesinde Yer Alan Tutarın %50’sinin Tasarrufunun Serbest Bırakıldığı Ülkeler (Ek-3) bölümlerinde değişiklikler yapılmıştır. Yapılan bu değişiklikler ile;
A-“İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde İstisna Tanınan Ülkeler (Ek-2)” listesine; Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Sudan, Kongo Cumhuriyeti ve Mali eklenmiştir. Söz konusu listeden Mısır ve Suudi Arabistan çıkarılmıştır. Bu değişiklikten sonra Mısır ve Suudi Arabistan’a yapılan ihracat bedellerinin, bu konuda Merkez Bankasının daha önce yayınlamış olduğu 16 Ocak 2020 tarihli, 2020-3-sayılı İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Zorunluluğu Hakkında Tebliğ sonrasında ihracat bedellerinin en az %40’ının bozdurulma zorunluluğu başlamıştır. Bu neden ile bu tebliğden sonra Mısır ve Suudi Arabistan’a yapılan ihracat bedelleri de bu kapsamda 180 gün içerisinde yurda getirilmek ve %40’ının bozdurulmak zorunluluğu başlamıştır.
B-T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 08.07.2022 tarih ve 1354352 sayılı yazısı ile “Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Irak, Libya ve Moritanya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca kabulünün “İhracat bedellerinin İstisna Tanınan Ülkeler” listesine kabul edilmişti. Bu tebliğ nedeniyle Libya ve Moritanya’ya yapılan ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde getirilmesi zorunluluğu kaldırılmıştı. ”Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “02.02.2024 tarih 2845126 Sayılı Yazısı” ile; “İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde Gümrük Beyannamesinde Yer Alan Tutarın %50'sinin Tasarrufunun Serbest Bırakıldığı Ülkeler” listesine Libya eklenmiştir.
Belirtilen yazı ile Libya’ ya yapılan ihracat bedellerinin %50’sinin kambiyo mevzuatına göre, 180 gün içerisinde yurda getirilmesi ve %40’ının bozdurulması zorunluluğu getirilmiştir.
C- Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “02.02.2024 tarih 2845126 Sayılı Yazısı” sonrasında
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesinde İstisna Tanınan Ülkeler listesi (Ek-2)
1- Afganistan 2- Angola 3- Belarus 4- Benin 5- Cibuti 6- Demokratik Kongo Cumhuriyeti 7- Etiyopya 8- Fildişi Sahili 9- Filistin 10- Gabon 11- Gana 12- Gine 13- Güney Sudan 14- İran 15- Kamerun 16- Kenya 17- Kırgızistan 18- Kongo Cumhuriyeti 19- Kuzey Kore 20- Küba 21- Liberya 22- Lübnan 23- Mali 24- Moldova 25- Nijerya 26- Senegal 27- Somali 28- Sudan 29- Suriye 30- Tacikistan 31- Tanzanya 32- Venezuela 33- Yemen
Yayınlanan listeye göre istisna tanınan ülke sayısı 33 olmuştur.
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesinde Gümrük Beyannamesinde Yer Alan Tutarın %50’sinin Tasarrufunun Serbest Bırakıldığı Ülkeler listesi (Ek-3)
1-Azerbaycan 2- Cezayir 3- Fas 4- Kazakistan 5- Libya 6- Özbekistan 7- Tunus 8- Türkmenistan 9- Ukrayna
Yayınlanan listeye göre istisna tanınan ülke sayısı da 9 olmuştur.
D- İhracat Tutarlarının Muhasebe İşlemleri
Yapılan her bir ihracat tutarının ayrı ayrı takip edilebilmesi için muhasebe kayıtlarında Aktifte de ihracatların 120. Alıcılar Hesabının alt hesabında “Yurt Dışı Alacaklar” hesabı olarak “Döviz Tutarında” belirtilecek şekilde takip edilmesi doğru olur. (İhracatçı firmalar bu hesabı, kıta, bölge, ülke, alıcı, döviz cinsi bazında alt hesaplarda kırılımlarını yaparak detaylandırmaktadırlar) İhraç gelirleri ise 601….. İhracat gelirleri hesabında TL olarak takip edilecektir.
Bu arada unutulmaması gereken önemli bir konu da; ihracat tutarı ne olursa olsun, ister ihracatçının serbest kullanımına bırakılan dövizlerle ilgili ister “Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla; terkin edilebilecek tutar veya ”İhracat Genelge”sinin Ek:2 “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE İSTİSNA TANINAN ÜLKELER” ile Ek:3'te yer alan “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE GÜMRÜK BEYANNAMESİNDE YER ALAN TUTARIN YÜZDE ELLİSİNİN TASARRUFUNUN SERBEST BIRAKILDIĞI ÜLKELER”e yapılan ihracat tutarlarının muhasebe kayıtlarında, ihracat bedellerinin tamamı tahsil edilinceye kadar veya tahsilatından vazgeçildiğine dair yasal işlemler tamamlanana kadar gerekli takip işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Bu arada kapatılmayan 120…. Yurtdışı Alacaklar hesaplarına (lehte/aleyhte) kur farklarının hesaplanması gerekmektedir.
Kısacası, kurumsal şirketlerin finans bölümlerinin alacakların takibinden vazgeçebilmektedirler. Belirtilen ihracat bedellerini, muhasebe birimleri tarafından, tahsilatlar tamamlana kadar takip etmesi zorunludur.
Sonuç
Özellikle ihracat yapan şirketlerin belirtilen ülkeler listesine bakarak, gerekli ihracat istisnalarından yararlanıp yararlanmadıklarına, istisna haklarından yararlanırlarsa hangi oranda yararlanma hakları olduğuna dikkat etmeleri gerekmektedir.