Mükellef Hakları Kurulunun üzerinden yedi bahar geçti
İnsanca yaşamanın temelleri olan hak ve özgürlükleri bir mevsime benzetmek istesek herhalde bahar olurdu.
Renkli, capcanlı, doğayı uyandıran, ilham veren ilkbahar ile zorluğa, karanlığa ve mücadeleye hazırlayan, renk harmonisi sonbahar gibi.
Yani iki baharı da birbirinden ayırmadan, birini değerli kılıp diğerini ötekileştirmeden, ikisine de bahar deyip baş tacı ederek yaşayabilmek.
Bu nedenle de bazen ayrılığın, hasretin, yokluğun, verilen sözlerin, vaatlerin üzerinden geçen baharları saymakla geçebiliyor ömrümüz.
2006 yılında Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığının yetenekli ve dinamik kadrosunun çalışmaları sonucunda ortaya çıkan ve 24 Şubat 2006’da dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan tarafından Erzurum’da kamuoyuna açıklanan Mükellef Hakları Bildirgesi Türk Mali Tarihinin bir dönüm noktasıydı.
Zira ilk kez Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) bu bildirge ile mükellef haklarını tanıdığını belirterek vatandaşa, vergi mükelleflerine karşı tek taraflı olarak taahhütte bulunuyordu.
Mükellef Hakları Bildirgesinin en önemli özelliği Türkiye koşullarına göre hazırlanmış olmasıydı. Tamamen çeviri niteliğinde olmayan ve diğer ülkelerin tarihsel geçmişlerine dayanan maddeleri içermeyen bu belge, İdare ile mükellef arasında çağdaş, samimi ve açık bir iletişimi öngörüyordu.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nca yayınlanan Mükellef Hakları Bildirgesinin bir diğer özelliği de sadece mükellef haklarını içerip, mükellef yükümlülüklerini içermiyor olmasıydı.
Nitekim uluslararası uygulamalar incelenirse bazı ülkelerin Mükellef Hakları Bildirgelerinde önce mükellef haklarının sayıldığı ardından da mükelleflerin yükümlülüklerine yer verildiği görülür.
| “Cumhuriyet rejiminde hazine yararı demek; kanunun hazine lehine tespit ettiği hakla, kanunun mükellefi karşılaştırdığı vazifeyi gayet denk bir halde tutmak demek olduğunu bir an hatırlardan uzak tutmamak önemli prensibimizdir.” Mustafa Kemal ATATÜRK |
Vergi Mükellefleri İçin Yeni Bir Koruma: Mükellef Hakları Kurulu
ICT Media dergisinin Eylül 2020 sayısı ICT Vergi köşemizde kaleme aldığımız yazımızın başlığı “Vergi Mükellefleri İçin Yeni Bir Koruma: Mükellef Hakları Kurulu” idi.
Resmi Gazetede 18 Nisan 2020 günü yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren 60 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Mükellef Hakları Kurulu vergi sistemimize dahil edilmişti.
Kurulun kuruluş amacı 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 280/A maddesinin ilk fıkrasında;
- Mükellef haklarının korunmasına yönelik temel ilke ve kuralları belirlemek,
- Bu ilke ve kuralların benimsenmesi ve uygulanmasını sağlamak,
- Mükellef haklarına yönelik başvuruları değerlendirmek ve
- Bakanlığa önerilerde bulunmak
olarak belirlenmişti.
Her ne kadar ismi Kurul olarak belirlenmiş olsa da Hazine ve Maliye Bakanlığının organizasyon yapısının sayıldığı 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 219. maddesinde hizmet birimleri arasında Mükellef Hakları Kurulu yer almıyordu.
Tıpkı Vergi Konseyi gibi Kurul da ilerleyen maddelerde (Madde 238/A) yer alıyordu.
Vergi Konseyi açıkça bir danışma birimi olarak görevlendirilmişse de (Madde 238), Mükellef Hakları Kurulunun yapısının açık olmadığını belirtmekte yarar görüyoruz.
Öte yandan Mükellef Hakları Kurulunun ne şekilde oluşacağı, nasıl çalışacağı, üyelerin nasıl ve ne kadar süreyle belirleneceği Kararnamenin ilgili maddesinde yer almamaktaydı. Çalışma usul ve esaslarının bir yönetmelikle belirleneceği ikinci fıkrada belirtilmişti.
Üç yıl yedi bahar geçti
Eylül 2020’de yayınlanan yazımızda vergi mükelleflerinin Gelir İdaresi Başkanlığı ve vergi daireleri ile Vergi Denetim Kurulu ve vergi müfettişlerinin işlemleriyle ilgili olarak hak ihlalleri iddiasıyla yapılacak başvurular göz önüne alınacak olursa Mükellef Hakları Kurulu’nun “Mükellef haklarına yönelik başvuruları değerlendirmek” görevinin fazlasıyla rağbet göreceğini tahmin ettiğimizi ifade etmiştik.
Ancak aradan geçen üç yıllık sürede, yazımızı kaleme aldığımız tarihe kadar ne yönetmelik yayınlanabildi dolayısıyla da ne Mükellef Hakları Kurulu hayata geçebildi.
Özetle vergi mükellefleri, baharı bekler gibi mükellef hakları açısından yeni bir aşama olan Mükellef Hakları Kurulunu beklemeye devam ediyor.
(ICT Media dergisinin Haziran 2023 sayısında yayınlanmıştır.)
