Tüketim ekonomisinden paylaşım ekonomisine doğru
İnsanoğlu, var olduğu günden bu yana yaşamını idame ettirebilmek için sürekli tüketme eğilimindedir. Ancak tüketimin boyutları zamanla değişmiştir. Özellikle sanayileşme üretim tekniklerini değiştirdiği gibi tüketici tercihlerini de değiştirmiştir. Tüketim kavramı, modernleşme süreci ile birlikte ciddi değişimler göstermiştir. Bu dönüş ile toplum da tüketim toplumuna dönüşmüştür.
Tüketim toplumu, kitle üretimi ve tüketim ekonomisi sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu dönüş ile birlikte ekonomi tüketim ekonomisine dönüşmüştür.
Tüketim ekonomisi, baskın özelliği tüketmek olan ekonomi olarak açıklanmıştır. Ekonominin temel dinamikleri halkın her zaman daha fazla tüketmesine dayanmaktadır. Tüketim ekonomisi, çevre verdiği zarar ile birlikte birçok olumsuzlukları beraberinde getirmiştir.
Dünyada doğal kaynakların sınırlılığı ve hatta bazı kaynakların yok olma riski ile karşı karşıya kalınması nedeniyle tüketim ekonomisine alternatif olarak paylaşım ekonomisi ortaya çıkmıştır.
Paylaşım ekonomisi, dünya genelindeki teknolojik gelişmeler ve kıt kaynakların farkındalığı sonucu sürdürülebilirlik anlayışını benimseme, yeni bir ekonomik oluşumdur. Paylaşım ekonomisi atıl kapasitedeki varlıkların kullanımına dayanır. Kavram olarak, paylaşım ekonomisi sahibince seyrek gereksinim duyulan bir gerecin ya da hizmetin sahibince kullanılmadığı zamanlarda ihtiyacı olan başka kullanıcılara, uzmanlaşmış bir pazarlayıcı tarafından sunulması ve kullanıcının ödediği kullanım ücretinden pazarlayıcının bir pay alması temelli alış veriş düzeni şeklinde tanımlanmıştır.
Paylaşım ekonomisinin önemi; yüksek yatırım gerektiren gereçlerin firmalar arasında birbirlerine kiralamaları ile maliyetin daha uygun olması, internet üzerinden ve akıllı cep telefonu yazılımları aracılığı ile yapıldığında hem işlemin ucuza mal olması, ödeme, haberleşme, coğrafi takip gibi başka hizmetlerle birleştirilebilmesi gibi birçok avantajları vardır.
Paylaşım ekonomisi yaşamımızın her alanında yer almıştır. Özel araçlarınız ile Uber ile taşıma hizmet verebilirsiniz, konutunuzu otel gibi kiraya verebilirsiniz, bunun için Airbnb gibi uygulamalar hizmet vermektedir. Başka bir örnek olarak kullanmadığınız elbise, ayakkabı vb. kullanmadığınız eşyalarınızı kiralayabilirsiniz veya satabilirsiniz. Paylaşım ekonomisinin temel taşı internettir. İnternet ile farklı coğrafya ve ekonomik gelir düzeylerinden insanların bir araya geldikleri ve paylaşımı sağlamıştır. İnternetin yaygınlaşması ile birlikte paylaşım ekonomisi gelişmiştir.
Tüketim toplumdan paylaşım toplumuna dönüşmesiyle birlikte, atıkların değerlendirilmesine, israfın azaltılmasına, çevre kirliliğinin, karbon ayak izinin azaltılmasına, kısıtlı kaynakların daha iyi değerlendirilmesine, sosyal veya ekonomik adalet ve sürdürülebilir tüketime katkı sağlamaktadır.
Özetle, sanayileşme ile birlikte tüketim ekonomisi yayınlaşmıştır. Tüketim ekonomisi, tüketerek var olmaktadır. Kıt olan kaynaklarımızı tükenme noktasına gelmiştir. Dünya genelindeki teknolojik gelişmeler ve kıt kaynakların farkındalığı sonucu sürdürülebilirlik anlayışını benimseme yeni bir ekonomi olan paylaşım ekonomisini karşımıza çıkarmıştır.
(1) https://tr.wikipedia.org/wiki/Payla%C5%9F%C4%B1m_ekonomisi
(2) Yenilik ve Tüketim Ekonomisi - Dr. Alabay - WordPress.com
Reyhan Arslan Ayazlar.(2018). Paylaşım Ekonomisi ve Turizm Endüstrisine Yansımaları.