Vergi Harcamaları 2016
Maliye Bakanlığı 2016 Vergi Harcamaları Raporunu yayınladı. Rapor esas itibariyle 2015 yılı vergi harcama tutarlarını tespit etmekte 2016, 2017 ve 2018 yılları için ise makro ekonomik büyüklükleri kullanarak tahminde bulunmaktadır.
Vergi harcaması, en basit haliyle Devletin almaktan vazgeçtiği gelir olarak tanımlanabilir.
Rapor, vergi harcamalarının iki unsurunun bulunduğunu, birincisinin ekonomik ve sosyal amacın varlığı ikincisi ise bu amacı gerçekleştirmek üzere vazgeçilen gelirin bulunması olduğunu ifade etmektedir.
Kısaca ekonomik ve sosyal amaca Devlet harcama yapmak suretiyle ulaşabileceği gibi, alması gereken gelirden vaz geçmek suretiyle ulaşabilir. Bu nedenle alınmayan vergi de alınıp harcanmasında olduğu gibi özünde bir harcamadır. Devletin vergi almayarak yapmış olduğu harcamaların boyutu, topladığı vergilerden yapmış olduğu harcamaların boyutu kadar önemlidir.
Raporda vazgeçilen gelir yöntemi benimsenmiş olup eğer herhangi bir uygulama belirli bir mükellef veya mükellef grubuna, sektöre veya gelir grubuna yönelik değilse, genele yani tüm vatandaşlara ilişkin bir düzenlemeyse bunu bir vergi harcaması olarak kabul etmemiştir.
Raporda vergi harcamaları vergi türü bazında belirlenmiş, fonksiyon bazında bir sınıflandırmaya yer verilmemiştir. Bu çerçevede harcamanın hangi ekonomik veya sosyal amaca matuf olduğu bilgisine rapordan ulaşılamamaktadır. Zaman içinde raporun bu yönde gerekli iyileştirmelerle daha işlevsel bir hale getirilmesi gerekmektedir.
Raporun tespit ettiği 2015 yılı vergi harcaması tutarları vergi türleri itibariyle aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Vergi Türü | Vergi Harcaması (Milyon TL) | Vergi Tahsilatı (Milyon TL) | Oran |
---|---|---|---|
Gelir Vergisi | 30.353 | 85.756 | 35,4% |
Kurumlar Vergisi | 12.298 | 33.388 | 36,8% |
Katma Değer Vergisi | 16.865 | 121.070 | 13,9% |
Özel Tüketim Vergisi | 10.980 | 105.923 | 10,4% |
Motorlu Taşıtlar Vergisi | 534 | 8.949 | 6,0% |
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi | 8.521 | 9.172 | 92,9% |
Özel İletişim Vergisi | 31 | 4.732 | 0,7% |
Toplam | 79.582 | 368.990 | 21,6% |
Buna göre 2015 yılında toplamda 79,5 milyar TL verginin alımından vazgeçilmiştir. Doğrudan vergilerde tahsilinden vazgeçilen tutar 42,5 milyarken, dolaylı vergilerde 37 milyardır.
Oransal olarak en fazla vergi harcaması banka ve sigorta sektöründe KDV yerine uygulanan Banka ve sigorta muameleleri vergisinde olmuştur. Bu vergide toplanan verginin %92’si kadar nerdeyse toplanan vergi kadar bir vergiden vazgeçilmiştir.
İkinci ve üçüncü sıralarda gelir üzerinden alınan vergiler olan kurumlar vergisi ve gelir vergisi yer almaktadır. Bu vergilerin toplanan tutarının %36’sı kadar bir vergiden vazgeçilmektedir.
Ülkemizde vergi gelirleri ağırlıklı olarak dolaylı vergilerden oluşmakta iken vergi harcamalarında ağırlığın gelir üzerinden alınan vergilerde olması da bu dengesizliğe katkıda bulunmaktadır.